| Lozan Antlaşması, 24 Temmuz 1923 tarihinde İsviçre'nin Lozan şehrinde Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileri ve İngiltere, İtalya, Fransa, Yunanistan, Japonya, Bulgaristan, Romanya, Portekiz, S.S.C.B, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri arasında imzalanan barış antlaşmasıdır. Lozan Antlaşması'nın yazılması için düzenlenen Lozan Barış Konferansı 8 ay kadar sürmüştür. Konferans dönemi, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin Türk halkı için kayıtsız şartsız bağımsızlık talebi sebebiyle sert ve uzun geçmiştir. Görüşmelerde Türkiye'yi İsmet (İnönü) Paşa temsil etmiştir.
İtilaf Devletleri 1. Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun hükümetine imzalattırılan Sevr Antlaşması, Türk egemenliğini ciddi şekilde sınırlayan hükümler içermekte ve devleti neredeyse haritadan silmiştir. Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde başlamış olan Milli Mücadele ile Türk milleti savaş meydanlarında önemli zaferler kazanarak hakkını ve bağımsızlığını müdafaa etmiş, Lozan Antlaşması ile bunu hukuki ve siyasi alanda resmi olarak kaydetmiştir.
Türk milletinin verdiği bu mücadelenin dünya kamuoyundaki kabulü birçok açıdan önem arz etmektedir. Bu antlaşma ile Misak-ı Milli hedeflerine neredeyse ulaşılmış, Türkiye'nin bağımsız ve eşit bir devlet olarak dünya kamuoyu tarafından kabul görmesini sağlamıştır. Zamanında Osmanlı İmparatorluğu tarafından Avrupa devletlerine şartlı teslim olma, silah bırakma ve bu devletlerin elde ettikleri ayrıcalıkların yanında, devletin ekonomisine ve iç işlerine karışmasına da izin veriyordu. Yabancılara tanınan ayrıcalık, Lozan Barış Konferansı boyunca tartışılmış ve en sonunda tüm ayrıcalıkların kaldırılması, Osmanlı İmparatorluğu'ndan kalan borçların ise ödenmesi kararlaştırılmıştır. Bu açıdan bakıldığında, Lozan Antlaşmasıyla Türkiye ekonomik olarak da bağımsızlığını kazanmıştır. Tüm bunların yanı sıra Lozan Antlaşması, yıllarca süren Türk, Yunan çatışmalarını nihayete erdirmiş, iki ülke arasında ilişkilerde bir denge kurulmasını sağlamıştır.
Lozan Antlaşması'nın Sonuçları
1. Birinci Dünya Savaşı sonrasında galip gelen ülkeler, mağlup olan ülkelere zorla kabul ettirilen yaptırımlar 2. Dünya Savaşı'nın zemini hazırlamıştır. Lozan Antlaşması'nda, karşılıklı pazarlıklarla barışın güvencesini oluşturan bir düzenleme de yapılmıştır. Bu nedenden dolayı savaşı sona erdiren antlaşmalar içinde halen geçerli olan tek antlaşma Lozan Antlaşması'dır. Bunda Türkiye Cumhuriyeti'nin barıştan taraf bir tutum içinde olması ve Atatürk`ün belirlediği Yurtta Sulh, Cihanda Sulh ilkesine sadık kalınarak Lozan Antlaşması'nın hükümlerinin uygulanmasının rolü çok büyüktür.
Türkiye Cumhuriyeti'nin temel vasıfları, Lozan Antlaşması'nda da yer almıştır. Buna göre, ülke ve ulusuyla bölünmez bir bütün oluşturan, Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşayan ve vatandaşı olan herkes eşit hak ve özgürlüklere sahiptir. Lozan Antlaşması ile Türkiye'de yaşayan Hristiyan ve Musevi azınlıkların ibadet hakları, mülkleri ve mal varlıkları da güvence altına alınmıştır.
Lozan Antlaşması ile ayrıca Yunanistan ve Türkiye arasında vatandaş değişimine de karar verilmiştir. Buna bağlı olarak 1924 yılında beş yüz bin Türk, Yunanistan'dan Türkiye'ye geçmiş. Bir milyon Rum da Türkiye'den Yunanistan'a geçmiştir.
Lozan Antlaşması'nda Lehimize ve Aleyhimize Sonuçlanan Konular
Lehimize Çözümlenen Konular
- Her türlü kapitülasyonlar kaldırılarak, ekonomik bağımsızlığın kazanılması yönünde önemli bir adım atılmasına neden olmuştur.
- Türkiye hiçbir devlete savaş tazminatı ödemediği gibi, Yunanistan'ın, Türkiye'ye verdiği zarar karşılığı olarak Karaağaç'ı Türkiye'ye vermek zorunda kalmıştır.
- Azınlıklar konusunda hiç ödün verilmemiştir.
- İstanbul'un işgali İtilaf devletleri tarafından boşaltılması sağlanmıştır.
- Bunların yanı sıra 1936'da Boğazlar, 1939'da da Hatay sorunu Misak-ı Milli sözleşmesine uygun bir biçimde lehimize çözüme kavuşturulmuştur.
Aleyhimize Çözümlenen Konular
- Batı Trakya Yunanistan'a bırakılmıştır.
- On iki ada bir daha alınamamış ve hak iddiamız ortadan kaldırılmıştır.
- Osmanlı Devleti'nden kalan borçların Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından ödenmesi kararlaştırılmıştır.
- Lozan Antlaşması'nda çözüme kavuşturulamayan tek konu ise Musul meselesidir. Bu yüzden Irak sınırı resmen çizilememiştir. Ayrıca Boğazlar Konusu da milli egemenliğimizi sınırlayan bir unsur olmuştur.
Ekstra Bilgiler
Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınmasını sağlayan ve bağımsızlığını pekiştiren bir dönüm noktasıdır. Bu antlaşma ile birlikte Türkiye, modern bir devlet olarak uluslararası arenada yerini almış ve ekonomik, siyasi, askeri bağımsızlığını tescil ettirmiştir. Ayrıca, Lozan Antlaşması'nın hükümleri, Türkiye'nin iç ve dış politikalarını şekillendiren temel unsurlar arasında yer almıştır. Bu antlaşma, Türkiye'nin gelecekteki diplomatik ilişkilerinde de önemli bir referans noktası olmuştur.
|
Lozan Antlasmasi`nda Musul meselesinin cozumlenememis olmasi, Turkiye`nin gelecekteki sinirlarinin belirlenmesinde nasil bir etkiye sahip oldu? Ozellikle Irak sinirinin resmen cizilmemis olmasi, sonraki yillarda hangi sorunlari beraberinde getirdi?
Cevap yazSalıkbey, Lozan Antlaşması'nda Musul meselesinin çözülememesi, Türkiye'nin sınırlarının belirlenmesinde önemli bir belirsizlik yarattı. Bu durum, özellikle Güneydoğu sınırında uzun yıllar sürecek bir istikrarsızlığa yol açtı. Musul'un statüsünün netleşmemesi, Türkiye ile Irak arasında sınır sorunlarına ve zaman zaman gerginliklere neden oldu. Ayrıca, bölgedeki petrol rezervlerinin kontrolü konusundaki anlaşmazlıklar da bu belirsizlikten kaynaklanan önemli bir başka sorundu. Bu durum, Türkiye'nin dış politikasını ve bölgesel ilişkilerini uzun süre etkilemeye devam etti.